In een testament ben je vrij om te regelen wat er met je erfenis gebeurt. Bij een schenking worden ook spelregels vastgelegd. Ik merk dat er vaker verdergaande regels aan een verkrijging worden verbonden. Bijvoorbeeld om te voorkomen dat een ex-partner via de kinderen erft, of de schoondochter die niet zo goed in de familie ligt, of om vermogen ook op termijn binnen de familie te houden. Gezien het aantal scheidingen en ruzies bij de afwikkeling van nalatenschappen is dit heel begrijpelijk.

Privé clausule

De uitsluitingsclausule (ook wel anti-schoonzoonclausule genoemd) is in veel testamenten opgenomen. Hierdoor blijft de erfenis altijd van de erfgenaam zelf en is vaak bepaald dat de erfenis buiten iedere gemeenschap van goederen zal vallen en ook niet in een verrekening tussen echtgenoten mag worden betrokken. Maar het is de vraag of dat ook moet gelden als een erfgenaam overlijdt en op dat moment (gelukkig) getrouwd is. Wanneer de uitsluitingsclausule daar niet in voorziet, blijft de erfenis ook in die situatie privé van de erfgenaam.

Wat men zich vaak niet beseft is dat de partner dat bedrag in veel gevallen wel erft: als partner op grond van het testament van de erfgenaam zelf.

Dat kan fiscaal erg onvoordelig uitpakken en de uitsluitingsclausule kan op deze manier ook beperkend zijn voor je erfgenaam. Indien een erfgenaam in (algehele) gemeenschap van goederen is getrouwd en met de erfenis een woning aankoopt waarbij meer dan de helft van de woning uit de erfenis wordt gefinancierd, kan de woning namelijk niet van de erfgenaam en zijn partner in eigendom gaan toebehoren door de uitsluitingsclausule.

Dat lijkt misschien niet zo erg, maar wat als je zelf de erfgenaam of diens partner zou zijn? Dan wordt je door de uitsluitingsclausule toch wel sterk beperkt in je mogelijkheden.

Uit recente rechtspraak blijkt daarnaast dat de uitsluitingsclausule geldig blijft, ook als het geld van de erfenis of schenking al is uitgegeven! Dus als je van de erfenis samen op vakantie bent geweest of een nieuwe keuken hebt gekocht, blijft de erfgenaam recht houden op het geërfde geldbedrag. In het geval van een echtscheiding kan dit leiden tot een onaangename verrassing voor de ex-partner, aangezien hij dan met een schuld overblijft als de erfenis gezamenlijk is opgemaakt. Denk dus goed na over het al dan niet opnemen van een uitsluitingsclausule en ook over de inhoud daarvan.

Onterving

Ook een onterving wordt steeds vaker opgenomen in testamenten. Dat kan voor een kind best een klap in het gezicht zijn als zij daar na een overlijden mee worden geconfronteerd. Ondanks dat het contact misschien niet goed was, staat er dan voor hen ineens heel koud op papier dat ze worden uitgesloten. Wat zou je er zelf van vinden als je er na het overlijden van je ouders achter komt dat zij je hebben onterfd? Wellicht kan een kort briefje bij of toelichting in het testament betreffende de overwegingen voor de onterving wat sturing geven voor het onterfde kind, aangezien ze bij de overledene dan ook niet meer kunnen navragen waarom zij onterfd zijn. Soms zijn er namelijk ook andere overwegingen om iemand te onterven, en het is dan prettig als dat kenbaar is gemaakt.

Tweetrapsmaking

In een testament wordt vaak opgenomen dat als de erfgenaam overlijdt, nogmaals is bepaald naar wie het gedeelte van de erfenis toe gaat, om te voorkomen dat het bij 'verkeerde personen' terecht zou kunnen komen. Zo kan er nog heel ver over het graf heen worden geregeerd. Er geldt daardoor wel een administratieplicht voor de erfgenaam. Ook hierbij is het van belang dat de erfgenaam niet te veel wordt beperkt. De erfgenaam kan hierdoor namelijk niet vrij over de nalatenschap beschikken en de erfenis soms niet zonder consequenties voor zijn eigen gezin gebruiken.

Terugdraaien schenking

Bij schenkingen worden ook weleens restricties opgelegd aan degenen aan wie wordt geschonken, ook wel de begiftigden genoemd. Zo wordt vaak opgenomen dat de schenking kan worden herroepen door de schenkers. Dan is het zaak om goed op te schrijven in welke gevallen de schenking kan worden herroepen. Daarbij is het van belang dat de begiftigde niet te veel wordt beperkt. Wanneer de begiftigde bijvoorbeeld met het geschonken bedrag een huis koopt en geen grenzen aan de herroepelijkheid zijn gesteld, zou de begiftigde het huis moeten verkopen indien hij iets tegen de zin van de schenker doet en de schenking wordt herroepen.

Bekijk de situatie ook altijd van de andere kant

Wensen moeten goed worden vastgelegd, maar zijn soms teveel ingestoken vanuit de visie van de eigen persoon. Probeer daarom altijd om jezelf ook in de situatie van de ander te verplaatsen om ruzie en problemen na overlijden te voorkomen!

Heb je naar aanleiding van dit artikel nog vragen?

Neem dan gerust contact op met onze adviseurs.