Wanneer een familielid overlijdt, kan de nalatenschap een mengeling van bezittingen en schulden zijn. Meestal zijn de bezittingen van grotere waarde dan de schulden, maar soms is het omgekeerd. Als erfgenaam sta je voor een belangrijke keuze: zuiver aanvaarden, beneficiair aanvaarden of verwerpen.

Zuivere aanvaarding houdt in dat je niet alleen de bezittingen, maar ook alle schulden van de overledene overneemt. Dit betekent dat eventuele schuldeisers zich kunnen verhalen op jouw eigen vermogen als de erfenis niet toereikend is. Bij beneficiaire aanvaarding betaal je de schulden alleen uit de erfenis zelf, zonder dat het jouw persoonlijke vermogen aantast. Verwerping van de erfenis betekent dat je afziet van alle rechten en plichten die aan het erfgenaamschap verbonden zijn.

Hoewel het vermijden van schulden aantrekkelijk lijkt, brengt beneficiair aanvaarden of verwerpen kosten met zich mee, namelijk €134 aan griffierechten. Dit kan echter bescherming bieden tegen onvoorziene schulden.

Bij beneficiaire aanvaarding zijn er specifieke regels voor de afwikkeling van de erfenis. Echter, je behoudt recht op persoonlijke bezittingen, zoals fotoalbums, sieraden of erfstukken. Als je de erfenis verwerpt, heb je geen enkel recht op bezittingen en mag je zelfs niet zomaar het huis van de overledene betreden.

Soms wordt men automatisch erfgenaam, bijvoorbeeld als je betrokken bent bij de verdeling van de spullen van de overledene. Als je via de rechtbank de erfenis verwerpt, kunnen andere familieleden in de erfopvolging stappen en eveneens verwerpen, tot aan de zesde graad. Indien alle erfgenamen de erfenis verwerpen, blijven de schulden onbetaald en is er niemand die de erfenis afwikkelt. Dit kan leiden tot een complexe situatie voor schuldeisers en de verhuurder van de woning.

Het afwikkelen van een erfenis is een tijdrovend proces. In eerste instantie moeten de erfgenamen worden vastgesteld. Als er geen testament is, bepaalt de wet wie de erfgenamen zijn. Vervolgens moeten deze erfgenamen beslissen of ze de erfenis zuiver aanvaarden, beneficiair aanvaarden of verwerpen. De erfgenamen zijn collectief verantwoordelijk voor de afwikkeling van de erfenis.

Automatisch erfgenaam worden kan in specifieke situaties, bijvoorbeeld als je betrokken bent bij het verdelen van de spullen van de overledene. Als je de erfenis verwerpt via de rechtbank, kunnen andere familieleden erfgenaam worden en vervolgens ook weer verwerpen, tot aan de zesde graad.

Als de hele familie de erfenis verwerpt, blijven de schulden onbetaald en is er niemand die de erfenis afwikkelt. Dit zorgt voor problemen voor schuldeisers en de verhuurder van de woning. Dit kan flink wat gedoe opleveren voor degenen die nog geld moeten krijgen en zelfs voor de huisbaas. Stel dat er sprake is van een huurachterstand, dan kan de verhuurder de persoon die in het huis woonde aansprakelijk stellen. Schuldeisers kunnen proberen hun geld te krijgen van de erfgenamen, maar als er geen erfgenamen zijn, is dat lastig. Daarom is het slim om goed na te denken voordat je een erfenis afwijst. Als je niet zeker weet wat te doen, is het slim om even langs te gaan bij een notaris of advocaat voor advies.