In een levenstestament kun je iemand aanwijzen die jouw financiële, medische en persoonlijke zaken mag regelen voor het geval je dat op enig moment zelf niet meer goed zou kunnen. Van deze mogelijkheid wordt veel gebruik gemaakt.

Het idee achter het levenstestament is dat je de regie in eigen handen kunt houden en zelf bepaalt wie er namens jou mag handelen en onder welke voorwaarden.

Hoewel het juist de bedoeling is om dit te voorkomen, zien we helaas ook wel eens dat er misbruik wordt gemaakt van een levenstestament.

Wat is het levenstestament?

In essentie is het levenstestament een algemene notariële volmacht.

De bedoeling is dat degene die is aangewezen om alles te regelen daarbij altijd jouw belangen vertegenwoordigt. De gevolmachtigde moet in een bepaalde situatie bedenken wat jij zelf gedaan zou hebben en ook op die wijze handelen. Hoe beter je iemand kent, hoe makkelijker dat over het algemeen is. In of bij het levenstestament kun je daarom ook instructies en wensen opnemen, zodat je gevolmachtigde daarvan op de hoogte is en dat ook zo kan uitvoeren.

Hoewel het heel fijn is dat iemand alles voor je kan regelen, geef je ook nogal wat uit handen. Iemand mag namelijk al jouw zaken regelen. Het is daarbij van groot belang dat je de juiste persoon aanwijst, die je daartoe volledig vertrouwd. Al is er nooit een garantie dat diegene daar ook juist mee om gaat.

Wilsbekwaamheid

Zorg ervoor dat je op tijd naar de notaris gaat voor een levenstestament.

Voordat de notaris een levenstestament maakt, moet hij ervan overtuigd zijn dat diegene wilsbekwaam is. Wilsbekwaam wil zeggen dat iemand geestelijk nog voldoende gezond is en in staat de regelingen die worden opgenomen en de gevolgen daarvan goed kan overzien.

Als je niet wilsbekwaam bent, is het niet meer mogelijk om zaken via het levenstestament te regelen. In veel gevallen zal er dan een gang naar de rechter nodig zijn om bewind en mentorschap aan te vragen.

Omdat het lastig is vast te stellen of iemand nog wilsbekwaam is, moet een notaris bij twijfel een protocol volgen, waarbij ook vaak een onafhankelijke arts zal worden ingeschakeld. Het risico op beïnvloeding of misbruik is in deze situaties ook groter. We merken steeds vaker dat betrokkenen een levenstestament 'aanvechten' omdat zij vermoeden dat iemand niet meer wilsbekwaam was bij het opstellen. Het moment van intreden van wilsonbekwaamheid is heel lastig te bepalen, waardoor het altijd een subjectieve beoordeling is.

Zoals gezegd zal de notaris bij enige twijfel of vermoeden van misbruik bij de totstandkoming altijd heel voorzichtig te werk moeten gaan en het protocol volgen. Indien de notaris een levenstestament met iemand ondertekend, moet hij er heel zeker van zijn dat diegene op dat moment wilsbekwaam is en het levenstestament de wensen omvat van diegene die het document opstelt, en niet van iemand anders.

Gevangenisstraf voor algemeen notarieel gevolmachtigde

In een uitspraak van de rechtbank Midden-Nederland is onlangs een algemeen notarieel gevolmachtigde veroordeelt tot gevangenisstraf wegens verduistering.

Dit kwam omdat zij gelden van een hoogbejaarde man had verduisterd. Zij gaf aan dat zij door een algemene notariële volmacht bevoegd was om de gelden voor eigen doeleinden te gebruiken.

De rechter oordeelt dat die volmacht niet betekent dat zij een algemeen recht of bevoegdheid heeft om zich het geld toe te eigenen of dit voor zichzelf te gebruiken. In de interne rechtsverhouding met de man moet zij zich als goed belangenbehartiger gedragen. Zij moet rekening en verantwoording afleggen en dus alle betalingen kunnen verantwoorden in het belang van de man.

Het staat haar niet vrij het geld van de man naar eigen inzicht op te nemen en uit te geven!

Voorkom misbruik

Om te voorkomen dat iemand in de positie komt waarin misbruik gemaakt zou kunnen worden van het levenstestament, kun je meerdere personen samen aanwijzen of controle inbouwen. Je benoemt dan een toezichthouder die de gevolmachtigde controleert, bijvoorbeeld één keer per jaar, of vaker.

Ook kun je bepalen dat voor bepaalde zaken de gevolmachtigde toestemming nodig heeft van de toezichthouder. Bijvoorbeeld voor de verkoop van een woning, het doen van schenkingen of betalingen boven een bepaald bedrag. De toezichthouder is ook een vertrouwenspersoon. Dit kan iemand uit de eigen familie of omgeving zijn, maar ook een professioneel toezichthouder is mogelijk. Op deze manier kan er in ieder geval sneller gesignaleerd worden als de gevolmachtigde z'n boekje te buiten gaat en kan daarop ook worden ingegrepen.

Als het goed is blijkt de benoeming van een toezichthouder niet noodzakelijk, maar het bevorderd ook de transparantie.

Iedere situatie is anders, leg het goed vast

Levenstestamenten zijn altijd maatwerk! Bedenk goed aan wie je zo'n algehele volmacht toevertrouwd en hoe je het risico op misbruik zo klein mogelijk kunt maken. Wij kunnen daar uiteraard bij helpen!