Heb je een kind met een verstandelijke beperking (hierna spreek ik over kinderen met een beperking) dan brengt het opstellen van een testament extra aandachtspunten met zich mee. Het niet hebben van een testament heeft tot gevolg dat het wettelijk erfrecht van toepassing is. Het erfrecht maakt geen verschil tussen kinderen met een beperking en andere kinderen. Ieder kind krijgt dan een even groot erfdeel. Dit kan soms juist niet wenselijk zijn.
Zonder passende regelingen kan een erfenis soms onverwachte gevolgen hebben. Dit maakt het van essentieel belang om tijdig een testament op te laten stellen, dat aansluit bij je wensen. In dit artikel bespreken we de specifieke uitdagingen en eventuele oplossingen binnen het erfrecht voor ouders van kinderen met een beperking, zodat zij hun kind optimaal kunnen beschermen.
Indien kinderen met een beperking aan een aantal voorwaarden voldoen, hebben zij een hogere vrijstelling dan andere kinderen. Zij hebben een vrijstelling van € 75.546,00 (2024) in plaats van een vrijstelling van € 25.187,00 (2024).
Er is niet een standaard testament voor ouders van een kind met een beperking. Elke situatie is uniek. Een juist testament hangt dan ook af van je vermogen, je gezinssamenstelling, de beperking van je kind en je eigen voorkeuren.
Eventuele opties zijn:
Minder groot erfdeel
Het verkrijgen van een erfenis kan ervoor zorgen dat de eigen bijdrage die dient te worden betaald voor de Wet langdurige zorg (Wlz) stijgt. Die eigen bijdrage voor Wlz-zorg wordt namelijk berekend aan de hand van het inkomen en een deel van het vermogen van de zorgontvanger. Bovendien zie je vaak dat het kind met de beperking, vanwege zijn situatie, niet de gehele nalatenschap zal benutten. Soms heeft een kind met een beperking nog eigen inkomen, afhankelijk van dit inkomen kun je je afvragen of het zin heeft het kind een gelijk erfdeel na te laten als zijn broers en zussen.
Het is mogelijk om je kind met een beperking te onterven. Ondanks deze onterving is het niet mogelijk om een kind niets na te laten. Een kind houdt altijd recht op de helft van zijn kindsdeel ('de legitieme portie'). Je kunt er voor kiezen om dit bedrag van de legitieme portie als een legaat aan je kind na te laten. Dit heeft als voordeel dat je kind geen erfgenaam is en dus verder niet betrokken is bij de afwikkeling van de nalatenschap.
Tweetrapstestament
Als het vermogen groot is en het onwaarschijnlijk is dat het kind de gehele nalatenschap zal benutten, is de kans groot dat het vermogen uiteindelijk via desbetreffend kind alsnog bij je andere kinderen terecht komt. In de meeste gevallen zal een kind met een beperking geen testament opstellen. Het wettelijk erfrecht is dan van toepassing. Volgens het wettelijk erfrecht erven broers en zussen het vermogen als beide ouders zijn overledenen er geen andere directe erfgenamen zijn, zoals een eigen gezin. Echter, dit brengt een aanzienlijk belastingtarief met zich mee. Over de nalatenschap die een broer of zus ontvangt, moet 30% - 40% erfbelasting worden betaald. Terwijl als een kind direct van een ouder zou erven slechts 10% - 20% erfbelasting verschuldigd is.
Het is dan mogelijk om een tweetrap op te nemen in het testament. De tweetrap is een systeem dat ervoor zorgt dat de erfenis in twee trappen vererft. Bij het overlijden zal de erflater zijn vermogen nalaten aan het kind met de beperking (bezwaarde). Op dit nagelaten vermogen zal een voorwaarden rusten. Bij het overlijden van de bezwaarde zal namelijk het nagelaten vermogen worden uitgekeerd aan de opvolgend erfgenaam (verwachter). Dit kunnen bijvoorbeeld de andere kinderen zijn. Deze tweetrapsmaking zorgt ervoor dat minder erfbelasting is verschuldigd. De andere kinderen zullen het vermogen namelijk niet krijgen via hun broer of zus, maar via hun eigen ouders. Hierdoor is slechts 10% - 20% erfbelasting verschuldigd in plaats van 30% - 40%.
Aan een tweetrapstestament zitten administratieve verplichtingen, hierover zal ik in dit artikel niet uitweiden.
Vruchtgebruik
Het is mogelijk dat je je kind met een beperking niet als erfgenaam nalaat, maar hem slechts een vruchtgebruik nalaat over zijn erfdeel. Het erfdeel komt dan toe aan de andere kinderen, maar is belast met het vruchtgebruik. De vruchtgebruiker heeft alleen recht op de inkomsten van het vermogen, bijvoorbeeld de rente of inkomsten van de verhuur van een woning. Dit kan worden uitgebreid met de mogelijkheid om het vermogen daadwerkelijk zelf te gebruiken. Het voordeel hiervan is dat het vermogen bij overlijden van de vruchtgebruiker aanwast bij het blote eigendom. Hier zal dan niet nogmaals erfbelasting over moeten worden afgerekend.
Nadeel
De bewindvoerder van het kind met een beperking zal toestemming moeten vragen aan de kantonrechter voor het aanvaarden van een nalatenschap waar voorwaarden aan zijn verbonden. Een dusdanige voorwaarde is zowel het vruchtgebruik- als het tweetrapstestament. Als de kantonrechter van mening is dat er te weinig wordt gehandeld in belang van het kind, zal de kantonrechter verlangen dat een beroep wordt gedaan op de legitieme portie. Wij kunnen je hierover adviseren.
Advies
Als je advies nodig hebt over het opstellen van een testament, neem dan gerust contact met ons op. Onze notarissen staan klaar om je te helpen en je te begeleiden bij het maken van de juiste keuzes.